ગુજરાતમાં દેશનો સૌથી લાંબો દરિયાકિનારો છે, જે શરૂઆતમાં 1,600 કિમી હોવાનું માનવામાં આવતું હતું. હવે નવા ડેટાના કારણે આ આંકડો સુધારવામાં આવ્યો છે.
નેશનલ સેન્ટર ફોર કોસ્ટલ રિસર્ચ (NCCR) મુજબ, ગુજરાતનો દરિયાકિનારો 1,945.60 કિલોમીટર લાંબો છે. પરંતુ રાજ્યનો 537.5-કિ.મી.નો દરિયાકિનારો સમુદ્રના સ્તરમાં વધારો અને આબોહવા પરિવર્તનને કારણે ધોવાણને પાત્ર છે. આ ધોવાણનો દર દેશમાં સૌથી વધુ છે.
NCCR દ્વારા 1990 થી 2018 દરમિયાન ભારતના 6,632 કિમી દરિયાકિનારા પર હાથ ધરવામાં આવેલા અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે 33.6 ટકા દરિયાકિનારો ધોવાણ માટે સંવેદનશીલ છે. ગુજરાતની બેંકોનું 27.6 ટકાના ભયજનક દરે ધોવાણ થઈ રહ્યું છે.
2018 સુધીમાં, ગુજરાતમાં 1,945.60 કિમી દરિયાકિનારામાંથી 1,030.9 કિમી સ્થિર છે, જ્યારે 377.2 કિમી વધી રહી છે.
ગુજરાતનો વિશાળ દરિયાકિનારો, જે એક સમયે ગૌરવનું પ્રતિક હતો, તે હવે નબળાઈ અને આબોહવા પરિવર્તનના દૂરગામી પરિણામોનું પ્રતીક બની ગયો છે.
ડેટા અને અવલોકનો દરિયાકાંઠાના ધોવાણને રોકવા અને સંવેદનશીલ સમુદાયો અને ઇકોસિસ્ટમને બચાવવા માટેના પગલાં અમલમાં મૂકવાની તાકીદ દર્શાવે છે.
2016ના અહેવાલમાં દર્શાવવામાં આવ્યું છે કે રાજ્યનો દરિયાકિનારો 512.3 કિમી થઈ ગયો છે, જે માત્ર બે વર્ષમાં 25 કિમીથી વધુનો વધારો થયો છે. ગુજરાતના પ્રખ્યાત દરિયાકિનારા પણ લુપ્ત થવાના આરે છે.
બ્લુ ફ્લેગ બીચની માન્યતા પ્રાપ્ત હોવા છતાં, શિવરાજપુર બીચ 32,692.74 ચોરસ મીટરના ધોવાણનો સામનો કરી રહ્યો છે, અને સુરતના ઉમ્બ્રત બીચ પર 110,895.32 ચોરસ મીટરનું ધોવાણ થયું છે.
દક્ષિણ ગુજરાતમાં પરિસ્થિતિ ગંભીર છે, જ્યાં તિથલ બીચ 69,910.56 ચોરસ મીટરના ધોવાણનો સામનો કરી રહ્યો છે અને સુવાલી બીચ 688,783.17 ચોરસ મીટર દરિયાકાંઠાના ધોવાણનો સાક્ષી છે. ડભારી અને દાંડીમાં પણ નોંધપાત્ર બેંક ધોવાણ જોવા મળ્યું છે.
વલસાડના નાની દાંતી ગામની ઉત્તરે આવેલી અંબિકા નદીમાં ગેરકાયદેસર રેતી ખનન, દરિયાકાંઠે કાંપના પ્રવાહને ઘટાડવામાં ફાળો આપે છે, દરિયાકાંઠાના ધોવાણમાં વધારો કરે છે. માનવ પ્રવૃતિઓએ નવસારી અને વલસાડના નાજુક દરિયાકાંઠાના માર્ગને વધુ બગાડ્યો છે.
ગુજરાતના દરિયાકાંઠાના ધોવાણ, ખાસ કરીને નવસારી અને વલસાડમાં, સ્થાનિક વસ્તી માટે ગંભીર પરિણામો છે. 35 વર્ષમાં લગભગ 60.81 ચોરસ કિલોમીટર જમીનનું ધોવાણ થયું છે. આ ધોવાણ પ્રવાસન, કૃષિ અને માછીમારી પર આધારિત દરિયાકાંઠાના સમુદાયોની આજીવિકા પર સીધી અસર કરે છે.
નવસારી અને વલસાડ મહત્વના માછીમારી જિલ્લા છે, જે લોકોને રોજગારી પૂરી પાડે છે.પરંતુ ધોવાણ તેમના આજીવિકાના પરંપરાગત માધ્યમોને અવરોધે છે. વધુમાં, ખાસ કરીને વલસાડના તિથલ બીચ પર પ્રવાસી પ્રવૃત્તિઓને કારણે દરિયાકાંઠાના તણાવમાં વધારો થયો છે.
આબોહવા પરિવર્તન ગુજરાત જેવા દરિયાકાંઠાના રાજ્યો માટે નોંધપાત્ર પડકારો ઉભો કરે છે, તેની અસરોને ઓછી કરવા અને પર્યાવરણીય પરિવર્તનની આગળની લાઇન પર રહેતા લોકોની આજીવિકાને સુરક્ષિત કરવા માટે સક્રિય વ્યૂહરચનાઓની આવશ્યકતા છે.
જળવાયુ પરિવર્તનનો મુદ્દો વૈશ્વિક પડકાર રજૂ કરે છે. તેના જવાબમાં ગુજરાતે ક્લાઈમેટ ચેન્જ માટે એક સમર્પિત વિભાગ બનાવ્યો છે. ગુજરાત વિશ્વનું ચોથું રાજ્ય કે પ્રાંત છે જ્યાં આબોહવા પરિવર્તન માટે વિશેષ વિભાગ છે.
ફેબ્રુઆરી 2009 માં સ્થપાયેલ, વિભાગની રચના તત્કાલિન મુખ્યમંત્રી નરેન્દ્ર મોદી હેઠળ કરવામાં આવી હતી, જેને આબોહવા પરિવર્તન સંબંધિત મુદ્દાઓનું સંચાલન કરવાનું કામ સોંપવામાં આવ્યું હતું.
