Today Gujarati News (Desk)
ઈન્દિરા ગાંધી અને અટલ બિહારી વાજપેયીના વડા પ્રધાનપદ દરમિયાન થયેલા પોખરણ પરમાણુ વિસ્ફોટ બાદ વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી પ્રથમ વખત જાપાનના હિરોશિમા જઈ રહ્યા છે. કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે આ દરમિયાન વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી સહિત G7 દેશોના વડાઓ અને મહેમાન દેશોના વડાઓ પણ એ પરિવારો સાથે પરિચય કરાવશે જેમના પરિવારો હિરોશિમામાં પરમાણુ હુમલાનો ભોગ બન્યા હતા. વિદેશી બાબતોના નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે તેની પાછળ જાપાનનો એક ઈરાદો વડાપ્રધાન મોદીની સામે હિરોશિમામાં ‘ભાવનાત્મક જમીન’ પર ન્યુક્લિયર નોન-પ્રોલિફરેશન ટ્રીટી (NPT)ની ભૂમિકા બનાવવાનો પણ હોઈ શકે છે. જો કે ભારત પહેલાથી જ આંતરરાષ્ટ્રીય મંચોમાં કહેતું આવ્યું છે કે તેનો પરમાણુ કાર્યક્રમ શાંતિપૂર્ણ હેતુ માટે છે. વડાપ્રધાન મોદીની જાપાન મુલાકાત દરમિયાન ભારત અને જાપાન વચ્ચે વ્યાપારી પ્રવૃત્તિઓને પ્રોત્સાહન આપવાના સંદર્ભમાં નવી આશાઓ દેખાઈ રહી છે.
વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી દેશના પ્રથમ વડાપ્રધાન જવાહરલાલ નેહરુ પછી બીજા પીએમ છે જેઓ હિરોશિમા પહોંચી રહ્યા છે. વિદેશી બાબતોના નિષ્ણાત અને વરિષ્ઠ રાજદ્વારી એસએન પ્રકાશનું કહેવું છે કે G-7માં મોદીની ભાગીદારી આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ભારતના વધતા મહત્વનો સંકેત છે. તેમનું કહેવું છે કે છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં જે રીતે ભારતે આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે વિકસિત દેશોમાં ધાક જમાવીને સમગ્ર વિશ્વમાં ખ્યાતિ મેળવી છે, જેના કારણે સમગ્ર વિશ્વની નજર ભારત તરફ છે. વિદેશી બાબતોના નિષ્ણાતો માને છે કે વડા પ્રધાન મોદી હિરોશિમામાં જ રહેશે, કારણ કે હિરોશિમા એકમાત્ર એવું શહેર છે જ્યાં પહેલો પરમાણુ હુમલો થયો હતો અને તેના અસરગ્રસ્ત પરિવારો હજી પણ તે હુમલાનો સામનો કરી રહ્યા છે. વિદેશી બાબતોના નિષ્ણાતો માને છે કે જાપાન હિરોશિમામાં હુમલાનો ભોગ બનેલા પરિવારોને અણુશસ્ત્રોથી સજ્જ દેશોનો પરિચય કરાવવાનું પણ આયોજન કરી રહ્યું છે.
વિદેશી બાબતોના નિષ્ણાતો અને વરિષ્ઠ રાજદ્વારીઓનું કહેવું છે કે જાપાન સહિત ઘણા દેશો વિશ્વભરના પરમાણુ સંપન્ન દેશો સાથે પરમાણુ અપ્રસાર સંધિ (NPT) લાગુ કરવા માંગે છે. કારણ કે ભારત શરૂઆતથી જ NPTને ભેદભાવપૂર્ણ માની રહ્યું છે અને તેના પરમાણુ કાર્યક્રમને માત્ર શાંતિપૂર્ણ હેતુઓ માટે અપનાવવાની વાત કરે છે. આ હોવા છતાં, અન્ય પરમાણુ સમૃદ્ધ દેશો આ સંધિ પર સહમત થવા માટે ભૂતકાળમાં અનેક પ્લેટફોર્મ પર ભારત સહિત અન્ય દેશો સાથે વાટાઘાટો કરી રહ્યા છે. વિદેશી બાબતોના નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે પહેલીવાર વડાપ્રધાન મોદી પણ હિરોશિમાના પીસ મેમોરિયલ હોલમાં પહોંચી રહ્યા છે. જે હિરોશિમાના પરમાણુ હુમલામાં માર્યા ગયેલા લોકો અને તેના પછીના વિનાશનો ભોગ બનેલા પરિવારોની યાદમાં તૈયાર કરવામાં આવ્યો છે. એવું પણ માનવામાં આવે છે કે ભાવનાત્મક ભૂમિ પર જાપાન પણ એનપીટીના સંદર્ભમાં સર્વસંમતિનો સંદેશ વિશ્વના પરમાણુ સંપન્ન દેશોને આપવાનો પ્રયાસ કરશે.
વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની વિદેશ યાત્રાને ધ્યાનમાં રાખીને વિદેશ સચિવનું કહેવું છે કે PM G-7 દેશોની બેઠકમાં ભાગ લેવા શુક્રવારે સવારે હિરોશિમા જવા રવાના થઈ રહ્યા છે. PM તેમની મુલાકાત દરમિયાન વિવિધ બેઠકો બાદ જાપાનના PM સાથે દ્વિપક્ષીય મંત્રણા કરશે. મોદી હિરોશિમામાં મહાત્મા ગાંધીની પ્રતિમાનું પણ અનાવરણ કરશે. જાપાન સહિત પૂર્વી દેશોમાં ફરજ બજાવતા ફોરેન સર્વિસ ઓફિસર એસએન પ્રકાશનું કહેવું છે કે જાપાને ભારતને તેના મોટા બિઝનેસ પાર્ટનર બનાવવાની દિશામાં પહેલાથી જ ઘણા પગલાં ભર્યા છે. તેમનું કહેવું છે કે એક સમયે G7 દેશો વિશ્વની અર્થવ્યવસ્થાનો 64 ટકા હિસ્સો ધરાવતા હતા. પરંતુ બદલાતી પરિસ્થિતિ અને ભારત જેવા વિકાસશીલ દેશોની વધતી જતી ગતિને કારણે G7 દેશોનો આ હિસ્સો ઘટીને 37 ટકાથી પણ ઓછો થઈ ગયો છે. આ દેશો માટે પણ આ એક મોટો પડકાર છે અને તેને આર્થિક દૃષ્ટિકોણથી વધારવાના પ્રયાસો પણ થઈ રહ્યા છે.
આ સંદર્ભમાં જાપાનમાં શરૂ થઈ રહેલી G7 દેશોની બેઠકમાં વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી અને જાપાનના વડાપ્રધાન વચ્ચેની દ્વિપક્ષીય મંત્રણાને ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવી રહી છે. નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે જાપાન ભારત સાથે તેનો વેપાર વિસ્તાર અને રોકાણ વધારવા માંગે છે. આંકડાઓ અનુસાર, હાલમાં જાપાન દ્વારા ભારતમાં વાર્ષિક આશરે $6 બિલિયનનું રોકાણ કરવામાં આવી રહ્યું છે. આ રોકાણ અનેકગણું વધારીને જાપાન વેપાર સંધિને મજબૂત કરીને ભારત સાથેના સંબંધોને વધુ મજબૂત કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે. એવું માનવામાં આવે છે કે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી સાથેની દ્વિપક્ષીય વાતચીતમાં જાપાન ભારત સાથે વધુ સારા આર્થિક અને સાંસ્કૃતિક સંબંધોનો પાયો મજબૂત કરશે.
આ સિવાય જાપાન ફ્રી એન્ડ ઓપન ઈન્ડો પેસિફિક (FOIP) વિકાસના સંદર્ભમાં $75 બિલિયનના વધુ રોકાણની તૈયારી કરી રહ્યું છે. ફોરેન અફેર્સ એક્સપર્ટ અને ફોરેન ટ્રેડ એક્સપર્ટ બોર્ડના ડાયરેક્ટર અનુજ બધવા કહે છે કે જે રીતે જાપાન ત્રિપક્ષીય હાઈવેને મ્યાનમાર, થાઈલેન્ડ અને ઈન્ડો-પેસિફિક ક્ષેત્રમાં અન્ય મલ્ટિમોડલ પ્રોજેક્ટ્સ સાથે જોડવાની તૈયારી કરી રહ્યું છે, તેમાં ભારત માત્ર કેન્દ્રમાં નથી. ભારતની સાથે સાથે પડોશી દેશ બાંગ્લાદેશને પણ આર્થિક દૃષ્ટિકોણથી રોકાણકાર તરીકે જોવામાં આવે છે. વિદેશી બાબતોના નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે G7માં વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની ભાગીદારીના કારણે ભારતને વિશ્વના સાત મોટા દેશોની સામે એક વધતી શક્તિ તરીકે જોવું જોઈએ.
