Today Gujarati News (Desk)
કર્ણાટક વિધાનસભા ચૂંટણીમાં સોનિયા ગાંધીની રેલી બાદ સાર્વભૌમત્વ શબ્દના ઉપયોગને લઈને વિવાદ વધી ગયો છે. આવી સ્થિતિમાં, વિવાદનું કારણ શું છે અને બંધારણના સંદર્ભમાં સાર્વભૌમત્વનો વાસ્તવિક અર્થ શું છે તે સમજવું જરૂરી છે.
6 મેના રોજ પૂર્વ કોંગ્રેસ અધ્યક્ષ સોનિયા ગાંધીએ કર્ણાટકના હુબલીમાં એક ચૂંટણી રેલીને સંબોધિત કરી હતી. જ્યાં રાહુલ ગાંધી અને કોંગ્રેસ અધ્યક્ષ મલ્લિકાર્જુન ખડગે પણ હાજર હતા. સોનિયાના સંબોધન પછી, કોંગ્રેસે તેના સત્તાવાર ટ્વિટર હેન્ડલ પરથી સાર્વભૌમ શબ્દનો ઉપયોગ કરીને એક ટ્વિટ કર્યું, જેમાં સાર્વભૌમ શબ્દનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે. ભાજપે આનો ઉગ્ર વિરોધ કર્યો છે.
7 મેના રોજ પીએમ નરેન્દ્ર મોદીએ કર્ણાટકમાં એક ચૂંટણી રેલીમાં કહ્યું હતું કે કોંગ્રેસ જે કહી રહી છે તેનો અર્થ એ છે કે તે કર્ણાટકને દેશથી અલગ માને છે.
જોકે સોનિયાએ હિન્દીમાં તેમના ભાષણમાં સાર્વભૌમ શબ્દનો ઉપયોગ કર્યો ન હતો, કોંગ્રેસે 6 મેના રોજ રાત્રે 9.46 વાગ્યે કરેલા ટ્વિટમાં તેમના નામ સાથે સાર્વભૌમ શબ્દનો ઉપયોગ કર્યો હતો.
ટ્વીટમાં લખવામાં આવ્યું છે કે, ‘CPP અધ્યક્ષ સોનિયા ગાંધીએ 6.5 કરોડ કન્નડ લોકોને મજબૂત સંદેશ આપ્યો છે. કોંગ્રેસ કર્ણાટકની પ્રતિષ્ઠા, સાર્વભૌમત્વ અને અખંડિતતા માટે કોઈને ખતરો બનવા દેશે નહીં.
સાર્વભૌમત્વનો સૌથી સરળ અને સ્વીકૃત અર્થ
આપેલ પ્રદેશ પર સર્વોચ્ચ સત્તા ધરાવે છે. તેનો ઉપયોગ 17મી સદીથી કરવામાં આવે છે, જેમાં સરકાર અને અન્ય સંસ્થાઓ જેમ કે ન્યાયતંત્ર અને સંસદનો સમાવેશ થાય છે. જેમ જેમ વિશ્વમાં દેશોની સીમાઓ વધુ સ્પષ્ટ થતી ગઈ તેમ તેમ સાર્વભૌમત્વની વ્યાખ્યા પણ સ્પષ્ટ થતી ગઈ.
બંધારણની પ્રસ્તાવનાની શરૂઆતમાં જ ભારતના પ્રજાસત્તાકના સંદર્ભમાં સાર્વભૌમત્વનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે. પ્રજાસત્તાકની વ્યાખ્યા કરતી વખતે મૂળભૂત સિદ્ધાંતોમાંના એક તરીકે સાર્વભૌમત્વનો ઉપયોગ કરવાથી મહત્વ સ્પષ્ટ થાય છે.
ભારતીય બંધારણમાં ઉલ્લેખ છે
સાર્વભૌમ શબ્દો, ભારત અને પાકિસ્તાન
બંધારણમાં સાર્વભૌમ શબ્દનો ઉપયોગ ભારતને સંપૂર્ણ સ્વતંત્ર પ્રજાસત્તાક તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરે છે. પ્રસિદ્ધ ન્યાયશાસ્ત્રી દુર્ગાદાસ બસુના એક લેખ અનુસાર, 26 જાન્યુઆરી, 1950ના રોજ બંધારણ અપનાવવાથી ભારત સંપૂર્ણ સ્વતંત્ર બન્યું હતું, જ્યારે પાકિસ્તાન વર્ષ 1956 સુધી બ્રિટિશ આધિપત્ય રહ્યું હતું, એટલે કે બ્રિટનના રાજાને તેના વડા માનવામાં આવતા હતા. ત્યાં રાજ્ય.
મૂળભૂત જવાબદારીઓ અને શપથમાં ઉલ્લેખ કરો
સંવિધાનમાં સાર્વભૌમત્વનો ઉલ્લેખ નાગરિકોની મૂળભૂત ફરજોમાંના એક તરીકે પણ કરવામાં આવ્યો છે. કલમ 51A(c) મુજબ ભારતની સાર્વભૌમત્વ, એકતા અને અખંડિતતા જાળવવાની જવાબદારી દરેક નાગરિકની છે. મુખ્ય ન્યાયાધીશ, મંત્રીઓ, સંસદ સભ્યો દ્વારા લેવામાં આવેલા શપથમાં સાર્વભૌમત્વ શબ્દનો ઉપયોગ થાય છે.
રાષ્ટ્ર અને તેના રાજ્યો
બંધારણની કલમ 1(1) કેન્દ્ર અને રાજ્યો વચ્ચેના સંબંધને સમજાવે છે. ભારતમાં અર્ધ ફેડરલિઝમ એટલે કે અર્ધ સંઘીય પ્રણાલી છે જેમાં કેન્દ્ર અને રાજ્યો છે, પરંતુ વધુ સત્તાઓ કેન્દ્રમાં છે.
સંઘીય માળખાને અસર કરતા કેટલાક કિસ્સાઓ સિવાય, બંધારણના મોટાભાગના ભાગોમાં સુધારા માટે રાજ્યો સાથે પરામર્શની જરૂર નથી. રાષ્ટ્રપતિના પ્રતિનિધિ એટલે કે રાષ્ટ્રના વડા તરીકે રાજ્યોમાં રાજ્યપાલની વ્યવસ્થા પણ છે.