Today Gujarati News (Desk)
આજે વધુને વધુ વાદળછાયું વાતાવરણ જોવા મળી રહ્યું છે. તે જ સમયે, ભારત આજે વિશ્વમાં એક ઉભરતી આર્થિક મહાસત્તા અને લશ્કરી શક્તિ તરીકે ઓળખાય છે એટલું જ નહીં, પરંતુ ડિજિટલ વિશ્વમાં તેની અભૂતપૂર્વ પ્રગતિને કારણે પણ. ડિજિટલ ઈન્ડિયામાં નવી પદ્ધતિઓ જાણવા અને સમજવાની સાથે, લોકો તેનો ઉપયોગ કરવા માટે પણ ઝપટમાં આવી રહ્યા છે.
ડિજિટાઇઝેશનને કારણે ભારત નાગરિકોના જીવનમાં પરિવર્તન લાવવા, સરળ બનાવવા અને વધુ ઉત્પાદક રીતે કાર્યક્ષમ અર્થતંત્ર બનવામાં સક્ષમ બન્યું છે. આ ક્રમમાં, પૈસા મોકલવા માટે ઘણી પદ્ધતિઓનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.
પરંતુ આમાં બે નેશનલ ઈલેક્ટ્રોનિક ફંડ ટ્રાન્સફર (NEFT) અને રિયલ ટાઈમ ગ્રોસ સેટલમેન્ટ (RTGS) સૌથી લોકપ્રિય અને અનુકૂળ પદ્ધતિઓ છે. આ બંને માધ્યમો લોકોમાં ખૂબ પ્રખ્યાત અને વ્યાપક છે. ચાલો આ લેખમાં સમજીએ કે
નેશનલ ઈલેક્ટ્રોનિક ફંડ ટ્રાન્સફર (NEFT) શું છે?
NEFT (નેશનલ ઈલેક્ટ્રોનિક ફંડ ટ્રાન્સફર) એ એક પેમેન્ટ સિસ્ટમ છે જે વ્યક્તિઓ અને વ્યવસાયોને ઈલેક્ટ્રોનિક રીતે એક બેંક એકાઉન્ટમાંથી બીજા બેંક એકાઉન્ટમાં ફંડ ટ્રાન્સફર કરવાની મંજૂરી આપે છે. તે ભારતમાં સૌથી વધુ ઉપયોગમાં લેવાતી ચુકવણી પદ્ધતિઓમાંની એક છે, અને તેની લોકપ્રિયતા માત્ર સમય સાથે જ વધી છે.
NEFT ટ્રાન્ઝેક્શન માટે ન્યૂનતમ અને મહત્તમ મર્યાદા
સિસ્ટમનો ઉપયોગ નીચાથી મધ્યમ મૂલ્યના વ્યવહારો જેમ કે યુટિલિટી બિલ્સ, ક્રેડિટ કાર્ડ બિલ અને અન્ય સમાન વ્યવહારો માટે વ્યાપકપણે થાય છે. તે 2005 માં ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) દ્વારા રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું. NEFT વિલંબિત નેટ સેટલમેન્ટ ધોરણે કાર્ય કરે છે, જેનો અર્થ છે કે વ્યવહારો બેચમાં પ્રક્રિયા કરવામાં આવે છે, અને ભંડોળ બેચના અંતે પતાવટ કરવામાં આવે છે. NEFT ટ્રાન્ઝેક્શન માટે ન્યૂનતમ રકમ 1 રૂપિયા છે અને ટ્રાન્ઝેક્શન માટે કોઈ મહત્તમ મર્યાદા નથી.
NEFT ના લાભો
NEFT ના ઘણા ફાયદા છે. અન્ય પેમેન્ટ સિસ્ટમ્સ કરતાં NEFT ના ઘણા ફાયદા છે. NEFT ના મુખ્ય ફાયદાઓમાંનો એક એ છે કે તે ખર્ચ-અસરકારક ચુકવણી સિસ્ટમ છે. NEFT વ્યવહારો માટેની ટ્રાન્ઝેક્શન ફી અન્ય પેમેન્ટ સિસ્ટમ્સની તુલનામાં ઘણી ઓછી છે, જે તેને વ્યક્તિઓ અને નાના વ્યવસાયો માટે લોકપ્રિય વિકલ્પ બનાવે છે.
NEFT નો બીજો ફાયદો એ છે કે તે એક સુરક્ષિત ચુકવણી સિસ્ટમ છે. ભંડોળનું ટ્રાન્સફર સુરક્ષિત અને ગોપનીય છે તેની ખાતરી કરવા માટે સિસ્ટમ એન્ક્રિપ્શન અને ડિજિટલ હસ્તાક્ષરનો ઉપયોગ કરે છે. આ ભંડોળના કપટપૂર્ણ ઉપયોગના જોખમને ઘટાડે છે અને છેતરપિંડી સામે રક્ષણ કરવામાં મદદ કરે છે.
NEFT માં પણ ઉચ્ચ સ્તરની ચોકસાઈ અને વિશ્વસનીયતા છે. સિસ્ટમ એ સુનિશ્ચિત કરવા માટે ડિઝાઇન કરવામાં આવી છે કે ભંડોળનું ટ્રાન્સફર ભૂલ વિના થાય છે અને ભંડોળ યોગ્ય ખાતાઓમાં પહોંચે છે. આ ભૂલોના જોખમને ઘટાડે છે અને યોગ્ય લાભાર્થીને ભંડોળ પહોંચાડવામાં આવે છે તેની ખાતરી કરવામાં મદદ કરે છે.
NEFT ના ગેરફાયદા
NEFT નો એક મુખ્ય ગેરફાયદો એ છે કે તે વિલંબિત ચુકવણી સિસ્ટમ છે. આનો અર્થ એ છે કે વ્યવહારો બેચમાં પ્રક્રિયા કરવામાં આવે છે, અને ભંડોળ બેચના અંતે પતાવટ કરવામાં આવે છે. આના પરિણામે ભંડોળના ટ્રાન્સફરમાં વિલંબ થઈ શકે છે, જે ઉચ્ચ મૂલ્યના વ્યવહારો માટે સમસ્યા બની શકે છે.
આ ઉપરાંત, NEFT નો બીજો ગેરલાભ એ છે કે વ્યવહારો વાસ્તવિક સમયમાં પ્રક્રિયા કરવામાં આવતા નથી. આનો અર્થ એ છે કે લાભાર્થીને તરત જ ભંડોળ ઉપલબ્ધ ન હોઈ શકે, જે તાત્કાલિક વ્યવહારો માટે સમસ્યારૂપ બની શકે છે.
રીયલ ટાઈમ ગ્રોસ સેટલમેન્ટ (RTGS) શું છે?
RTGS એ એક ચુકવણી પ્રણાલી છે જેનો ઉપયોગ ઇલેક્ટ્રોનિક રીતે એક બેંક ખાતામાંથી બીજા ખાતામાં ભંડોળ ટ્રાન્સફર કરવા માટે થાય છે. તે 2004 માં ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) દ્વારા રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું. RTGS રીઅલ-ટાઇમ ગ્રોસ સેટલમેન્ટના આધારે કાર્ય કરે છે, જેનો અર્થ છે કે વ્યવહારો વ્યક્તિગત રીતે પ્રક્રિયા કરવામાં આવે છે અને ભંડોળ તરત જ સેટલ થાય છે. RTGS ટ્રાન્ઝેક્શન માટે લઘુત્તમ રકમ 2 લાખ રૂપિયા છે અને તેની કોઈ મહત્તમ મર્યાદા નથી.
આ સિસ્ટમનો ઉપયોગ ઉચ્ચ મૂલ્યના વ્યવહારો માટે થાય છે, જેમ કે આંતરબેંક ટ્રાન્સફર, મોટી કોર્પોરેટ ચૂકવણી અને સરકારી વ્યવહારો. આ સિસ્ટમમાં, નાણાંનું ટ્રાન્સફર એકંદર ધોરણે કરવામાં આવે છે, જેનો અર્થ છે કે દરેક વ્યવહાર વ્યક્તિગત રીતે પ્રક્રિયા કરવામાં આવે છે અને તે અન્ય કોઈપણ વ્યવહાર સાથે જોડાયેલ નથી. RTGS એક વિશ્વસનીય અને સુરક્ષિત ચુકવણી સિસ્ટમ છે જે બેંકોને તેમના ગ્રાહકો વતી ફંડ ટ્રાન્સફર કરવા સક્ષમ બનાવે છે.
RTGS કેવી રીતે કામ કરે છે?
RTGS રીઅલ-ટાઇમ આધારે કાર્ય કરે છે, જેનો અર્થ છે કે ભંડોળનું ટ્રાન્સફર તરત જ થાય છે. RTGS ટ્રાન્ઝેક્શન શરૂ કરવા માટે, મોકલનારને લાભાર્થીનો બેંક એકાઉન્ટ નંબર અને બેંકનો RTGS કોડ પ્રદાન કરવાની જરૂર છે. ત્યારબાદ પ્રેષકની બેંક લાભાર્થીની બેંકમાં ભંડોળના ટ્રાન્સફર માટે વિનંતી મોકલે છે. એકવાર વિનંતી પ્રાપ્ત થયા પછી, લાભાર્થીની બેંક વિગતોની ચકાસણી કરે છે અને વ્યવહારની પ્રક્રિયા કરે છે.
RTGS એક-થી-એક ધોરણે કાર્ય કરે છે, જેનો અર્થ છે કે દરેક વ્યવહાર વ્યક્તિગત રીતે પ્રક્રિયા કરવામાં આવે છે અને અન્ય કોઈપણ વ્યવહાર સાથે જોડાયેલ નથી. આનો અર્થ એ છે કે ભંડોળની પતાવટ વ્યક્તિગત રીતે કરવામાં આવે છે, અને ભંડોળના સ્થાનાંતરણમાં કોઈ વિલંબ થતો નથી.
RTGS ના લાભો
અન્ય ઈલેક્ટ્રોનિક પેમેન્ટ સિસ્ટમ્સ કરતાં RTGSના ઘણા ફાયદા છે. RTGSનો એક મુખ્ય ફાયદો એ છે કે તે એક વાસ્તવિક સમયની ચુકવણી સિસ્ટમ છે. આનો અર્થ એ છે કે ભંડોળની પ્રક્રિયા તરત જ થાય છે, છેતરપિંડી અને ભૂલોનું જોખમ ઘટાડે છે. આનો અર્થ એ પણ છે કે ટ્રાન્ઝેક્શનની પ્રક્રિયા જલદી થાય છે
