Travel News: જો તમે ગુજરાતની મુલાકાત લેવાનું વિચારી રહ્યા હોવ તો પાવાગઢની મુલાકાત લેવાનું ભૂલશો નહીં. વડોદરાથી લગભગ 50 કિલોમીટરના અંતરે આવેલું પાવાગઢ ગુજરાતનું સુંદર હિલ સ્ટેશન છે. આ સિવાય પણ અહીં ઘણા પ્રવાસન સ્થળો છે. અહીં તમને મંદિરો પણ જોવા મળશે. પાવાગઢની તમારી સફરમાં તમને ધર્મ અને મનોરંજનનું ડબલ પેકેજ મળશે. ગુજરાતનું પાવાગઢ પ્રવાસીઓને ખૂબ આકર્ષે છે.
આ સાથે પાવાગઢના પ્રાકૃતિક આકર્ષણ અને ઐતિહાસિક મહત્વના કારણે મોટી સંખ્યામાં પ્રવાસીઓ આવે છે. સ્થાનિક લોકો ઉપરાંત અહીં સારી સંખ્યામાં પ્રવાસીઓ પણ જોવા મળે છે. ચારે બાજુ ફેલાયેલી હરિયાળી નિઃશંકપણે આ સ્થળને ખાસ બનાવે છે પરંતુ પાવાગઢ મહાકાલી મંદિરને કારણે વધુ પ્રખ્યાત છે. આ સિવાય તમે અહીં જઈને બીજી કઈ કઈ જગ્યાઓ પર જઈ શકો છો..
ઈતિહાસ
હજારો વષૅ પહેલાં આ સ્થળે મહાધરતીકંપ આવેલો. જેમાંથી ફાટેલા જવાળામુખીમાંથી આ પાવાગઢનાં કાળા પથ્થરવાળો ડુંગર અસ્તિત્વમાં આવ્યો એક લોકવાયકા એવી પણ છે કે આ પવૅત જેટલો બહાર દેખાય છે તેનાં કરતાં ધરતીની અંદર તરફ વધારે છે.. એટલે કે તેનો પા જેટલો ભાગ દ્રષ્ટિ ગોચર થાય છે. તેથી જ તે પાવાગઢ તરીકે ઓળખાયો.હજારો વર્ષો પૂર્વે પુરાણકાળમાં મહર્ષિ વિશ્વામિત્ર આ પર્વતમાં વાસ કરતા હતા.આ પવિત્ર તપોભૂમિ પર ઉગ્ર તપશ્વર્યા અને આરાધના કરીને બહ્મર્ષિનું શ્રેષ્ઠ પદ સિદ્વ કર્યુ હતું. એવું પણ કહેવાય છે કે, શ્રી કાલિકા માતાજીએ આપેલ નર્વાણ મંત્રનું અનુષ્ઠાન કરીને વિશ્વામિત્રજી આ બ્રહ્મર્ષિનું પદ પામ્યા હોવાથી તેને ચિરંજીવી રાખવા આ રમણીય પર્વતના સૌથી ટોચના શિખર ઉપર તેમણે સ્વયં જગદ્જનની માં ભવાની કાલિકા માતાજીની સ્થાપના કરી હતી. પાવાગઢ પર્વતની છેલ્લી ટૂક પર એટલે કે દરિયાઈ સપાટીથી 2,730 ફૂટની ઊંચાઈએ આવેલ સૌથી ઊંચા અને સાંકડા શિખરની ટોચે શ્રી કાલિકા માતાનું મંદિર પ્રસ્થાપિત કરવામાં આવેલ છે.
આ ઉપરાંત એક બીજી દંતકથા પણ પાવાગઢ સાથે જોડાયેલી છે. દક્ષ રાજાની પુત્રી સતીએ પોતાના પિતા દ્વારા યોજાયેલ યજ્ઞમાં પોતાના પતિ શંકર ભગવાનનું અપમાન થતું હોવાનું અનુભવતાં સતીએ પોતાની જાતને યજ્ઞકુંડમાં હોમી દીધી હતી. ભગવાન શંકરે સતીના મૃતદેહની પોતાના ખભા પર લઈને તાંડવ નુત્ય કરી , પ્રલયનું વાતાવરણ ખડું કરી દીધું હતું. દેવોની વિનંતીથી વિષ્ણુ ભગવાને સુદર્શન ચક્ર દ્વારા સતીના અંગેનો વિચ્છેદ કર્યો હતો. આ વિચ્છેદ પામેલ અંગના ટુકડાઓ અને ઘરેણાંઓ જુદી જુદી એકાવન જગ્યાએ પડ્યાં હતા, જે અલગ અલગ ૫૧ શક્તિપીઠરૂપે પ્રસ્થાપિત થયેલ છે. તે પૈકી સતીના જમણા પગની આંગળીઓ પાવાગઢ પર્વત ઉપર પડી હતી તેથી અહીં તે પવિત્ર શક્તિપીઠ ધામ તરીકે પૂજાય છે. અહીં સ્થિત મંદિરમાં મુખ્યત્વે માતાજીના પવિત્ર અંશરૂપે ગોખ પ્રસ્થાપિત કરાયેલ છે અને કાળી યંત્રની પૂજા-અર્ચના થાય છે.
મંદિર પર ધજા કેમ ન હતી ?
15મી સદીમાં સુલતાન મોહમ્મદ બેગડા દ્વારા પાવાગઢ પર વિજય મેળવ્યો ત્યારે મંદિરમાં તોડફોડના કારણે ‘શિખર’ને ખૂબ જ નુકસાન થયું હતું. આ ઉપરાત, શીખરની ઉપર એક દરગાહ પણ બનાવી દીધી હતી. જેના કારણે ત્યાં ધ્વજા ફરકાવવી શકાય તેવી જગ્યા નહોતી અને જે અયોગ્ય સ્થાન બની જતું હતું. તેમજ લોકવાયકા મુજબ દરગાહ પણ તે જ સમયે અસ્તિત્વમાં આવી હશે. જ્યારે મુસ્લિમ આક્રાંતાઓએ અહીં હુમલો કરીને પાવાગઢને જીતી લીધું હતું. તેને સદનશાહ પીરની દરગાહ કહેવાય છે. આ દરગાહ વિશે અનેક જુદી જુદી કહાની ઘડી કાઢવામાં આવી છે.
જોકે તેના વિશે કોઈ નક્કર માહિતી નથી. એવામાં પાવાગઢમાં માતાજીના મંદિરનું શિખર સદીઓથી ખંડિત હાલતમાં હતું અને હિન્દુ માન્યતાઓ અનુસાર ખંડિત શિખરની ઉપર ધજા ચડાવી શકાય નહીં. જોકે હવે નવા મંદિરમાં ખૂબ જ ભવ્ય શિખર તૈયાર કરવામાં આવ્યું છે. પાવાગઢમાં માતાજીના મંદિરની ઉપર જ એક દરગાહ આવેલ હતી જેના કારણે સદીઓથી ત્યાં શિખર બની શક્યું નહોતું. આ વિવાદ કોર્ટમાં પણ ગયો હતો, જોકે હવે વિવાદનો સુખદ અંત આવ્યો છે.
ચાંપાનેર પાવાગઢ પુરાતત્વ ઉદ્યાન
ચાંપાનેર પાવાગઢ પુરાતત્વ ઉદ્યાન એ ઈન્ડો-સારાસેનિક આર્કિટેક્ચરના અભૂતપૂર્વ સંયોજનનું અનોખું ઉદાહરણ છે. ઈન્ડો સારાસેન આર્કિટેક્ચર એ આર્કિટેક્ચરની એક કળા છે જેમાં ભારતીય ઈસ્લામિક આર્કિટેક્ચર અને હિંદુ આર્કિટેક્ચરને જોડીને કંઈક નવું બનાવવામાં આવે છે. તેમાં વિક્ટોરિયન સ્થાપત્યની છાપ પણ જોવા મળે છે.
મહાકાલી મંદિર
મહાકાલી મંદિરના દર્શન કરવા અને પૂજા કરવા માટે લોકો દૂર-દૂરથી અહીં આવે છે. એક પવિત્ર ધાર્મિક સ્થળ હોવા ઉપરાંત આ સ્થળ ઐતિહાસિક દ્રષ્ટિકોણથી પણ ખૂબ જ લોકપ્રિય છે. માત્ર ખાસ પ્રસંગો પર જ નહીં, મંદિરમાં દરરોજ નોંધપાત્ર સંખ્યામાં દર્શનાર્થીઓ આવે છે. પર્વતોમાંથી કાપીને સીડીઓ દ્વારા મંદિર સુધી પહોંચી શકાય છે. રસ્તામાં ઘણા સુંદર નજારા પણ જોવા મળે છે.
નવલખા કોઠાર
નવલખા કોઠાર એક ખૂબ જ સારું હિલ સ્ટેશન છે જ્યાં ઘણા પ્રકારના એડવેન્ચર અનુભવો થઈ શકે છે, હકીકતમાં લોકો અહીં ખાસ કરીને આ માટે આવે છે. કોઠારની ટોચ પર ટ્રેકિંગ કરીને પહોંચી શકાય છે. મુસ્લિમ રાજાઓ દ્વારા બનાવવામાં આવેલી આ જગ્યા બનાવવાનો હેતુ અનાજ એકત્ર કરવાનો હતો. જો તમારે ઈતિહાસ જાણવો હોય તો અહીં ચોક્કસ આવો.
ચાંપાનેર
ઐતિહાસિક શહેર ચાંપાનેર ગુજરાતમાં પાવાગઢ ડુંગરોની વચ્ચે આવેલું છે. આ નાનકડું શહેર ગુજરાતના પંચમહાલ જિલ્લામાં આવેલું છે, પરંતુ અહીં તમને પુરાતત્વીય મહત્વની લગભગ 114 રચનાઓ જોવા મળશે જેમાં જૈન મંદિરો અને મસ્જિદોનો સમાવેશ થાય છે. આમાંથી તમે કેટલીક ખૂબ જ અનોખી રચનાઓ જોઈ શકો છો, જેને જોઈને સ્પષ્ટ થાય છે કે બે હજાર વર્ષ પહેલાં પણ લોકોની તકનીકી સમજ કેટલી ઉત્તમ હતી. ઘણા જળાશયોની જેમ જે આ આખા શહેરને જીવંત રાખવા માટે ખૂબ જ જરૂરી હતા. આ આખું શહેર શહેરી આયોજનનું અજોડ ઉદાહરણ રહ્યું છે એમ કહેવું ખોટું નહીં હોય.
વિશ્વામિત્રી નદી
પાવાગઢના દરેક સ્થળની કોઈને કોઈ વિશેષતા છે, જેમાંથી એક છે વિશ્વામિત્રી નદી. ભારતના મહાન ઋષિ વિશ્વામિત્રના નામ પર રાખવામાં આવેલી આ નદી ફરવા માટે ખૂબ જ સારી જગ્યા છે. આસપાસની હરિયાળી તેની સુંદરતામાં વધારો કરે છે. જે નેચર લવર્સ અને ફોટોગ્રાફર્સ દ્વારા ખૂબ જ પસંદ કરવામાં આવે છે. આ સ્થળ ધ્યાન માટે પણ યોગ્ય છે.
