Today Gujarati News (Desk)
હિંદ મહાસાગરમાં ચીનના વધતા વર્ચસ્વને જોતા ભારતીય કૂટનીતિ સામે કેટલાક નવા પડકારો ઉભા થઈ શકે છે જે તેના હિતોને સુરક્ષિત કરવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે. ચીનના સમર્થક ડૉ.મોહમ્મદ મુઈઝ માલદીવમાં યોજાયેલી ચૂંટણીમાં વિજયી બન્યા છે અને હવે તેઓ માલદીવના નવા રાષ્ટ્રપતિ બનશે. પીએમ નરેન્દ્ર મોદીએ ડો. મુઈઝને રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીમાં જીત બદલ અભિનંદન પાઠવ્યા છે.
નિષ્ણાતો કહે છે કે મુઇઝ સરકાર છેલ્લા પાંચ વર્ષ દરમિયાન દ્વિપક્ષીય સંબંધોને મજબૂત કરવાના ભારત દ્વારા કરવામાં આવેલા પ્રયાસોને સંપૂર્ણપણે અવગણી શકે નહીં, પરંતુ તેણે જે રીતે તેની ચૂંટણી રેલીઓમાં ચીન માટે સમર્થન જાહેર કર્યું છે તે કોઈ સારા સંકેતો આપતું નથી.
શું પીએમ મોદીએ કંઈ કહ્યું?
એવું માનવામાં આવે છે કે ડૉ. મુઇજ્સ ચીન સાથે મુક્ત વેપાર કરાર (FTA) લાગુ કરવાનો નિર્ણય લઈ શકે છે, જે હિંદ મહાસાગરમાં સ્થિત આ નાના ટાપુ દેશમાં ચીનની ગતિવિધિઓમાં વધુ વધારો કરી શકે છે. પીએમ મોદીએ પોતાના અભિનંદન સંદેશમાં કહ્યું છે કે,
ભારત માલદીવ સાથેના તેના દ્વિપક્ષીય સંબંધો અને હિંદ મહાસાગર ક્ષેત્રમાં તેના સહયોગને વધુ ગાઢ બનાવવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે.
સોલિહ સાથે ભારતના ગાઢ સંબંધો છે
એ નોંધવું જોઇએ કે રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીમાં હારેલા માલદીવના રાષ્ટ્રપતિ ઇબ્રાહિમ મોહમ્મદ સોલિહ સાથે ભારતના ખૂબ જ નજીકના સંબંધો છે. રાષ્ટ્રપતિ સોલિહે PM નરેન્દ્ર મોદીને નવેમ્બર 2018માં તેમના શપથ ગ્રહણ સમારોહમાં હાજરી આપવા માટે ખાસ આમંત્રણ આપ્યું હતું. સોલિહે ડિસેમ્બર 2018માં પોતાના પ્રથમ વિદેશ પ્રવાસ માટે ભારતની પસંદગી કરી હતી. ઓગસ્ટ 2022 માં, PM મોદી અને રાષ્ટ્રપતિ સોલિહે USD 500 મિલિયનના ખર્ચે બાંધવામાં આવનાર માલદીવના સૌથી મોટા કનેક્ટિવિટી પ્રોજેક્ટનો પાયો નાખ્યો હતો.
આ ઉપરાંત ભારત પીવાનું પાણી પૂરું પાડવા, હોસ્પિટલનું નિર્માણ, ક્રિકેટ સ્ટેડિયમનું નિર્માણ, સામુદાયિક ઈમારતોનું નિર્માણ વગેરે જેવા ડઝનેક પ્રોજેક્ટને પણ નાણાકીય સહાય આપી રહ્યું છે.
સોલિહે ચીન સાથે એફટીએનો અમલ કર્યો નથી
રાજદ્વારી સૂત્રો કહે છે કે ડૉ. મુઈઝ પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ અબ્દુલ્લા યામીનની જેમ ચીનને ખુલ્લેઆમ સમર્થન આપે છે કે તેમના દેશના હિતોને સંતુલિત કરે છે તે જોવાનું બાકી છે. 2013 થી 2018 સુધીના તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન, યામીને ન માત્ર ચીની કંપનીઓને સંપૂર્ણ સ્વતંત્રતા આપી પરંતુ માલદીવમાં કાર્યરત ભારતીય કંપનીઓને સિસ્ટમમાંથી બાકાત રાખવાનો પ્રયાસ કર્યો. તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન ચીન સાથે FTA પણ કરવામાં આવ્યું હતું.
જો કે, રાષ્ટ્રપતિ સોલિહે 2018 માં સત્તામાં આવ્યા પછી તેનો અમલ કર્યો ન હતો. હવે એવું માનવામાં આવે છે કે મુઇઝ તેને અમલમાં લાવવાને પ્રાથમિકતા આપશે. તેણે ચૂંટણી રેલીઓમાં તેનું સમર્થન કર્યું હતું.
ભારત અને ચીનના સમર્થનનો મુદ્દો ચૂંટણીમાં પ્રભુત્વ ધરાવે છે
તમને જણાવી દઈએ કે આ વખતે માલદીવની રાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણીમાં ભારત અને ચીનના સમર્થનનો મુદ્દો સંપૂર્ણ રીતે વર્ચસ્વ ધરાવે છે. ચૂંટણી રેલીઓમાં પ્રમુખ ઈબ્રાહિમ મોહમ્મદ સોલિહ અને અગ્રણી વિપક્ષી નેતા ડૉ. મોહમ્મદ મુઈઝે એકબીજા પર પ્રહારો કર્યા અને એકબીજાને ભારત અને ચીનના સમર્થક ગણાવ્યા.
દેશના અગ્રણી વ્યૂહાત્મક વિશ્લેષક બ્રહ્મા ચેલ્લાનીએ ચીન તરફી ડો. મુઈઝની જીતને ભારત માટે એક મોટો રાજદ્વારી ફટકો ગણાવ્યો છે. માલદીવ ભલે નાનો દેશ હોય, પરંતુ તેનું વ્યૂહાત્મક મહત્વ ઘણું છે. ઈન્ડો-પેસિફિક ક્ષેત્રમાં ચીન જે ઝડપે તેની નૌકાદળની ગતિવિધિઓ વધારી રહ્યું છે તેના કારણે અમેરિકા પણ માલદીવમાં ખૂબ રસ લઈ રહ્યું છે. અમેરિકા ત્યાં પોતાનું પૂર્ણ-સમય દૂતાવાસ સ્થાપવાની પ્રક્રિયામાં છે.
ભારતે વર્ષ 2021માં શ્રીલંકા અને માલદીવ સાથે ત્રિપક્ષીય સૈન્ય અભ્યાસ શરૂ કર્યો હતો. ભારત માલદીવને સૈન્ય તાલીમ પણ આપી રહ્યું છે. આ પહેલા ચીને માલદીવ નજીક એક વિશાળ સૈન્ય મથક બનાવવાની વાત કરી હતી. ભારત આ મામલે પ્રગતિ પર નજર રાખશે.
