UPI Payment: દેશમાં ડિજિટલ ક્રાંતિ બાદ UPI ટ્રાન્ઝેક્શનનો ટ્રેન્ડ ઝડપથી વધ્યો છે. ફેબ્રુઆરી 2024 માં યુનિફાઇડ પેમેન્ટ્સ ઇન્ટરફેસ (UPI) દ્વારા દેશમાં 122 કરોડ વ્યવહારો સાથે રૂ. 18.2 લાખ કરોડના વ્યવહારો થયા હતા.
આ વ્યવહાર જાન્યુઆરી 2024 કરતા થોડો ઓછો હતો. જાન્યુઆરીમાં 121 કરોડના વ્યવહારો સાથે 18.4 લાખ કરોડ રૂપિયાના વ્યવહારો થયા હતા. NPCIએ કહ્યું કે દેશમાં દરરોજ સરેરાશ 40 હજાર કરોડથી 80 હજાર કરોડ રૂપિયાના UPI ટ્રાન્ઝેક્શન થાય છે.
આ ડેટા દર્શાવે છે કે ઓનલાઈન પેમેન્ટના અન્ય બે માધ્યમો એનઈએફટી અને આરટીજીએસ દ્વારા પણ ઓનલાઈન ચૂકવણી કરવામાં આવી છે. તેમાંથી NEFTમાં સરેરાશ ટ્રાન્ઝેક્શન રૂ. 33.85 લાખ કરોડ અને RTGSમાં રૂ. 146 લાખ કરોડ હતા.
91.24 લાખ કરોડ રૂપિયાના વ્યવહારો ઈન્ટરનેટ બેંકિંગ દ્વારા અને 28.16 લાખ કરોડ રૂપિયા મોબાઈલ બેંકિંગ દ્વારા કરવામાં આવ્યા હતા. તમને જણાવી દઈએ કે આજે ભારત વિશ્વના લગભગ 46 ટકા ડિજિટલ ટ્રાન્ઝેક્શન માટે જવાબદાર છે (2022ના ડેટા મુજબ).
UPI ટ્રાન્ઝેક્શન ઝડપ
રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI)ના ગવર્નર શક્તિકાંત દાસે માર્ચની શરૂઆતમાં કહ્યું હતું કે ભારતમાં ડિજિટલ પેમેન્ટ્સમાં UPIનો હિસ્સો 2023માં 80 ટકાની નજીક પહોંચી ગયો છે. તે દેશમાં આધુનિક ચુકવણી પ્રણાલીના વિકાસની રૂપરેખા આપે છે.
ભારતમાં છૂટક ડિજિટલ ચૂકવણી નાણાકીય વર્ષ 2012-13માં 162 કરોડ વ્યવહારોથી વધીને 2023-24માં (ફેબ્રુઆરી 2024 સુધીમાં) 14,726 કરોડથી વધુ વ્યવહારો થવાની તૈયારીમાં છે. એટલે કે 12 વર્ષમાં લગભગ 90 ગણો વધારો થયો છે.
UPI એ ભારતની મોબાઈલ આધારિત પેમેન્ટ સિસ્ટમ છે. તે ગ્રાહકોને વર્ચ્યુઅલ પેમેન્ટ એડ્રેસ (VPA) નો ઉપયોગ કરીને ચોવીસ કલાક ત્વરિત ચુકવણી કરવાની મંજૂરી આપે છે.
UPI પેમેન્ટ સિસ્ટમ ભારતમાં રિટેલ ડિજિટલ પેમેન્ટ માટે અત્યંત લોકપ્રિય બની છે અને તે ઝડપથી વધી રહી છે.
ભારત સરકારનો મુખ્ય ભાર એ છે કે UPIના લાભો માત્ર ભારત પૂરતા મર્યાદિત ન હોવા જોઈએ. UPI નો ઉપયોગ વિદેશમાં પણ કરી શકાય છે. અત્યાર સુધી, શ્રીલંકા, મોરેશિયસ, ફ્રાન્સ, UAE અને સિંગાપોરે UPI પર ભારત સાથે ભાગીદારી કરી છે.
